عدالت آموزشی در آموزش و پرورش، چالش ها و راهکارها

نشست سوم از مجموعه نشست های توسعه در آموزش و پرورش ایران با حضور دکتر رضوان حکیم زاده، معاون سابق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ، به میزبانی سعید خادمی، رئیس اسبق اداره برنامه ریزی فعالیت‌های فرهنگی هنری وزارت آموزش و پرورش برگزار شد.

در نشست “آموزش و پرورش و مسئله ی عدالت آموزشی” ، مهم ترین چالش‌ها و راهکارهای بهبود عدالت آموزشی در ایران را مورد بررسی قرار دادیم.

دکتر حکیم زاده در این نشست با تأکید بر اهمیت عدالت آموزشی، چنین گفت:

“ما باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا همه کودکان به طور مساوی به فرصت های آموزشی دسترسی دارند؟ آیا کودکان محروم و کمتر برخوردار می‌توانند به همراه دیگر دانش آموزان به کیفیت آموزش یکسان دسترسی داشته باشند؟ آیا کودکان معلول نیز مانند دیگر کودکان فرصت آموزش و رشد را دارند؟”

او در ادامه با اشاره به چالش‌های عدالت آموزشی در سیستم آموزشی کشور، بر نیاز به تغییر نگرش و توسعه برنامه‌های جامع و نوین برای حل این چالش‌ها تاکید کرد.

دکتر حکیم زاده مهمترین چالش‌های عدالت آموزشی را به شرح زیر برشمرد:

۱. احساس عدم پذیرش و مقبولیت: دانش آموزان با زمینه های اقتصادی و اجتماعی متفاوت، باید احساس پذیرش و مقبولیت داشته باشند تا بتوانند به طور موثر در سیستم آموزشی موفق باشند.

۲. عدم دسترسی به امکانات و فرصت‌های آموزش برابر: دانش‌آموزان معلول باید به امکانات و فرصت‌های آموزش ویژه و سازگار با نیازهای خود دسترسی داشته باشند.

۳. نرخ حضور و کسب مهارت پایه: با وجود حضور ۸۰ درصد از کودکان در مدارس، تنها ۷۰ درصد از آنها مهارت‌های سواد پایه را کسب می‌کنند.

۴. تخصیص نبود و تجهیزات ناکافی: عدم تخصیص کافی بودجه و تجهیزات نمی‌تواند به کیفیت آموزش رایگان و عدالت آموزشی کمک کند.

۵. کیفیت آموزش در مناطق محروم و کمتر برخوردار: کیفیت آموزش در مناطق محروم و کمتر برخوردار با استانداردهای مطلوب تفاوت دارد.

۶. تناسب آموزش با نیازهای جامعه: آموزش باید با نیازهای جامعه و بازار کار تناسب داشته باشد.

۷. کیفیت معلمین و تراکم کلاس: تراکم کلاس‌ها و کیفیت معلمین در مناطق محروم و کمتر برخوردار باید بهبود یابد.

۸. تخصیص بودجه نمی‌تواند برای همه دانش آموزان یکسان باشد: اعتبارات تخصیص یافته برای آموزش و پرورش باید کافی باشد.

۹. شرایط کار معلمین: شرایط کار معلمین باید عادلانه و حمایت مالی لازم برای آنها فراهم شود.

۱۰. استفاده از نیروهای آموزشی بدون کفایت: استفاده از سرباز معلم و نیروهای آموزش ندیده تنها به احساس عدم عدالت می‌انجامد.

۱۱. تضاد بین سند تحول بنیادین و سیاست‌های عملی: تضاد بین سند تحول بنیادین و سیاست‌های عملی در وزارت آموزش و پرورش مشهود است.

۱۲. کمبود نیروهای کمک رسان در مدارس: کمبود نیروهای کمک رسان مانند مربی پرورشی، مشاور و مربی بهداشت در مدارس مشهود است.

وی همچنین مهمترین راهکارهای عدالت آموزشی را به شرح زیر دانست:

۱. ترویج مقبولیت و پذیرش دانش آموزان: ایجاد فضای مناسب و برابری برای همه دانش آموزان در مدارس به منظور ایجاد احساس پذیرش و مقبولیت برای همه افراد.

۲. توسعه زیرساخت های آموزشی و تجهیزات مناسب:ساخت مدارس استاندارد و تجهیز آنها به وسایل و امکانات مناسب برای همه دانش آموزان و به ویژه دانش آموزان معلول.

۳. ارتقای کیفیت آموزش و پرورش: افزایش بودجه تخصیص یافته برای آموزش و پرورش و برنامه‌ریزی برای ارتقای کیفیت آموزش و پرورش در همه مناطق کشور.

۴. آموزش مهارتی و حرفه‌ای و کارآفرینی: ایجاد برنامه‌های آموزشی مهارتی و حرفه‌ای در زمینه‌های مورد نیاز بازار کار و تناسب با نیازهای جامعه و ارائه آموزش های کارآفرینی و توسعه کسب و کار.

۵. ارتقای کیفیت معلمین: ایجاد برنامه‌های آموزشی و تخصصی برای ارتقای توانایی و دانش معلمان به ویژه در مناطق محروم و آسیب‌پذیر و کاهش تراکم کلاس‌ها در مدارس.

۶. بهبود شرایط کار معلمین: فراهم کردن شرایط کار عادلانه و حمایت مالی لازم برای معلمین و کاهش فاصله در دریافتی معلمین با سایر کارکنان دولت.

۷. استفاده از نیروهای متخصص و آموزش دیده:کاهش استفاده از سرباز معلم و نیروهای آموزش ندیده و استفاده از معلمین متخصص و آموزش دیده در همه مناطق کشور.

۸. اجرای کامل سند تحول بنیادین: اجرای کامل سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش و حل تضاد بین سند و سیاست‌های عملی.

۹. تامین نیروهای کمک رسان در مدارس: تامین نیروهای کمک رسان مانند مربی پرورشی، مشاور و مربی بهداشت در مدارس به منظور ارائه خدمات بهتر به دانش آموزان.

نتیجه‌گیری:

احیای کامل اصل ۳۰ قانون اساسی و ایجاد عدالت آموزشی در آموزش و پرورش نیازمند توجه و تلاش همگانی است.